Molibden

Molibden, kuvvetli karbür oluşturma özelliği nedeniyle çelikle meydana getirdiği alaşımlarda önemli bir rol oynar. Yüksek bir ergime noktasına (2610°C) sahip olan molibden, aynı zamanda yüksek ısı iletkenliğine ve saf metaller arasında en düşük ısı genleşmesine sahiptir.

Molibden özel çeliklerde, pik demirlerde, nikel, kobalt ve titanyum bazlı alaşımlarda kullanılan bir alaşım maddesidir. Molibden ihtiva eden alaşımlar, paslanmaz çelik, tüp ve boru şeklindeki aletlerin yapımında, süper ısıtıcılarda, çelik rezistanslarında, petrol ürünlerinin elde edilmesinde ve kimyasal işlemlerde yaygın olarak kullanılırlar. Kimyasal olarak çeşitli ve geniş kullanım alanları olan molibden kumaş boyacılığında, alkol ve formaldehit elde edilmesinde kullanılır. Ayrıca, mıknatıs alaşımları, döküm karpitleri su ve gaz geçirmeyi önleyici materyallerin imalinde kullanılmakta olup, son yıllarda da sürtünmeyi azaltıcı özelliğinden dolayı yağ ve greslere eklenmektedir.

USGS 2024 raporunda yayımlanan 2023 yılı verilerine göre, dünya molibden rezervi 15 milyon ton olup %40 ile dünya molibden rezervi sıralamasında Çin ilk sırada yer almaktadır. 

USGS raporunda yer alan 2023 yılı üretim verilerine göre, dünyadaki en büyük molibden üreticisi ülke 110.000 ton üretimle Çin olup dünya üretiminin yaklaşık %40’ ını karşılamaktadır.

Molibden yaygın olarak beş çeşit yataklanma göstermektedir. Bunlar porfiri ve dissemine yataklar, kontakt metaformik yataklar, kuvars damarları, pegmatit ve aplit daykları ve sedimanter kayaçlardaki tabakalı yataklardır. Dünya genelindeki molibden üretiminin %95'ten fazlası porfiri molibden ve porfiri bakır molibden yataklarından gerçekleştirilmektedir.

Ham cevher üretimi hem yer altı ve hem de yer üstü işletme yöntemleri ile yapılabilen molibden için en uygun madencilik yöntemi cevherleşmenin büyüklüğü, şekli, tenör ve derinliği değerlendirilerek belirlenir. Dünya genelinde molibden madenciliğinin %55'i yer altı, %45'i açık işletme olarak gerçekleştirilmektedir.

Çelikler ve dökme demirlerdeki ana uygulamasında molibden yerine kullanılabilecek az sayıda ikame vardır. Aslında, molibdenin bulunabilirliği ve çok yönlülüğü nedeniyle sanayi tarafından alaşım özelliklerinden yararlanılan yeni malzemeler geliştirilmeye çalışılmıştır. Potansiyel ikameler arasında alaşım çeliklerinde bor, krom, niyobyum (kolombiyum) ve vanadyum bulunur; takım çeliklerinde ise tungsten, yüksek sıcaklıklı elektrikli fırınlarda refraktör malzemeler için grafit, tantal ve tungsten mevcuttur.

Dünya molibdik oksit piyasasındaki son 10 yıllık dönemde en düşük değerini 2015 yılı sonunda ve 2016 yılı başlarında yaklaşık 6 ABD$/Ib seviyesinde görmüştür. 2020 yılının ortalarından itibaren gösterdiği yükseliş trendini devam ettirmiştir (Şekil 304). Molibdenin 2022 yılı piyasa değeri ortalama 43.600 ABD$/ton’dur. 2023 yılı ortalaması ise yaklaşık 56 bin ABD$/ton olmuştur. 2024 yılının ilk on aylık ortalaması ise yaklaşık 59 bin ABD$/ton olmuştur.

Güncelleme Tarihi: 26.12.2024